Historia Pomarzan Fabrycznych

Nazwa miejscowości Pomarzany (dawniej Pomorzany) pochodzi prawdopodobnie od osadników z Pomorza. Za czasów Piastów tereny okoliczne zalegała puszcza, którą karczowano tworząc nowe leśne osady między innymi wieś Pomarzany.

Według zapisów z wizyty ks. Arcybiskupa Jana Łaskiego w skład parafii Kłodawskiej wchodziły: m. Kłodawa, oraz wsie; Pomorzany, Krzewata, Dzięciołowo, Górki, Wola Rgilowa( obecnie Wólka, Lanszek (Łążek), Straszkowo oraz Głogowa. Ze wszystkich wspomnianych wyżej miejscowości oddawana była miejscowemu proboszczowi dziesięcina w naturze lub w pieniądzach. (M. Rawita Witanowski „Kłodawa i jej okolice”).

Według zapisków pochodzących z 1575r. właścicielem Pomarzan był Mikołaj Russocki h. Korab kasztelan biecki, który w 1525 r., był zarazem starostą Przedeckim i Łęczyckim.(Monografia Łęczycy M.R. Witanowski). Jak wynika ze Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego wydanego w 1880r. miejscowość Pomarzany liczyła w 1575r. 157 mieszkańców, posiadała folwark, olejarnie, gorzelnie, wiatrak i karczmę oraz 7 domów mieszkalnych i 13 zagród. Należało do niego 11 łanów ziemi i 1,5 łana pustego.

Wieś Pomorzany liczyła 212 mieszkańców osiedlonych w 23 domach. (źródło Tabela Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego W-wa 1827r. t.1i2). Według archiwów Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, dobra Pomorzan stanowiły własność zasobów kościelnych.

Właścicielem folwarku był Wiktor Chełmicki, radca sądu ziemiańskiego. Wybudowano wtedy pierwotny dwór.

Właścicielem folwarku był Wiktor Chełmicki, radca sądu ziemiańskiego. Wybudowano wtedy pierwotny dwór. Od administracji kościelnej majątek kupiła rodzina Błędowskich z Krzewaty. Po nabyciu przez rodzinę Błędowskich gospodarstwo zostało gruntownie zrekonstruowane, zmeliorowane i unowocześnione. Dwór został przebudowany, zelektryzowany i skanalizowany. Był to budynek z cegły piętrowy, podpiwniczony kryty blachą o pow. 380m2. Zabudowania gospodarcze składały się ze spichlerza, dwóch stodół, stajni, obory, budynku administracyjno-magazynowego. Dwór otoczony był parkiem z trzema stawami oraz pasieką i sadem owocowym. Lucjan Feliks Błędowski lubiący postęp był posiadaczem pierwszego w okolicy samochodu oraz radioodbiornika. Założył też z pracowników Zakładową Straż Pożarną.

W Pomarzanach odbyła się pierwsza reforma rolna. Wielu włościan i małorolnych chłopów stało się posiadaczami gospodarstw.

W 1921 r. Sejm Polski zdecydował o budowie połączenia kolejowego Kutno – Konin - Strzałkowo ze stacją kolejową Kłodawa w Pomarzanach.

ALFA- tak nazwał powstały w Pomarzanach zakład jego założyciel, pan Godlewski z pochodzenia Żyd. Zakład zatrudniał 50 osób i zajmował się skupem mleka oraz produkcją irysów.

W miejsce drewnianego dworca kolejowego powstaje nowy, murowany budynek stacyjny.

W swoim mieszkaniu, pan Jan Stegienta otworzył pierwszy we wsi sklep spożywczy i rzeźniczy. Postawiono we wsi krzyż przydrożny i cztery kapliczki.

Trwa II Wojna Światowa. Rodzina Błędowskich opuszcza swoje posiadłości. Pomarzany zostają nazwane po niemiecku Hamm. Dobrami Pomarzan zarządzają Niemcy. W związku z przygotowywaną przez Niemcy agresją na ZSRR, w latach1942-43, na stacji kolejowej Kłodawa w Pomarzanach, zbudowano drugi tor oraz dwie nastawnie. Natomiast w 1944r., w związku ze spodziewaną inwazją ZSRR, Niemcy pobudowali na terenie Pomarzan sieć bunkrów obronnych połączonych linią telefoniczną oraz kolejką wąskotorową ze stacją kolejową w Pomarzanach. W zakładzie ALFA Niemcy uruchomili produkcję marmolady. Wielu mieszkańców Pomarzan walczyło z okupantem na frontach II Wojny Światowej mi. Panowie: Niewiadomski Stanisław, Marczak Stefan, Zawadzki Józef, Kujawka Józef, Wotalski Józef, Woźniak Stanisław, Pawlak Stanisław, Sarniak Feliks który otrzymał stopień porucznika.

W związku z wejściem w życie reformy rolnej, majątek rodziny Błędowskich został rozparcelowany pomiędzy okolicznych mieszkańców.

Po wojnie pan Godlewski, właściciel zakładu ALFA wrócił i wznowił produkcję irysów, jednak z wejściem w życie ustawy z dn.3 stycznia 1946r. większość przedsiębiorstw prywatnych została w Polsce znacjonalizowana w tym i zakład ALFA. Otwarto na jego terenie Przetwórnię Owoców i Warzyw.

W swoim mieszkaniu pani Władysława Kowalska otwiera pierwszy po II Wojnie Światowej sklep spożywczy i kolonialny. Następne sklepy powstają w mieszkaniach: p. Antoniego Szymczaka, następnie p. Mieczysława Pacholskiego, po barze „Michaś” i w pałacu. Dwa sklepy, otworzyli po ostatnich przemianach politycznych, p. Jerzy Szymczak i Jan Prusiński który uruchomił również punkt zaopatrzenia rolnictwa STAN-ROL

W związku poszukiwaniami w okolicach Kłodawy złóż soli kamiennej, otwarto w Pomarzanach Fabrycznych bazę geologiczną.

Po likwidacji samorządowych gmin w grudniu 1954r. powstała Gromada Pomarzany Fabryczne wchodząc w skład powiatu kolskiego i woj. poznańskiego.

Uruchomiono we wsi punkt skupu ziemniaków należący do Zakładów Ziemniaczanych w Luboniu. Kierował nim p. Marian Tadysiak.

Na dawnym, przedwojennym, placu buraczanym, należącym do Cukrowni Ostrowy, którego właścicielem przed wojną był pan Murzynowski, Rejonowa Spółdzielnia Ogrodniczo- Pszczelarska uruchamia punkt skupu owoców i warzyw oraz miodu, popularnie nazywany przez mieszkańców „Ogrodnicza”.

Poczta Polska otwiera w Pomarzanach w prywatnym budynku pana Stanisława Czajkowskiego pocztę. Pierwszym naczelnikiem był pan Czesław Kowalczyk, a doręczycielami pan Jurek Józef i Tomaszewski Władysław.

Nastąpiła regulacja rzeki Rgielewki nad którą leżą Pomarzany.

Staraniem p. Zofii Szymczak i p. Franciszka Marczaka w Pomarzanach Fabr. w mieszkaniu p. Szymczak założona zostaje Gromadzka Biblioteka Publiczna i świetlica wiejska. Prezes Kółka Rolniczego w Pomarzanach p. Marczak ufundował telewizor.

Wieś Pomarzany zostaje zmeliorowana.

W miejscowości popłynął prąd.

Powstało Kółko Rolnicze. Inicjatorami byli; p. Zygmunt Marczak; późniejszy prezes i Jan Szymczak; późniejszy skarbnik. W 1969r, Kółko przejęła Międzykółkowa Baza Maszynowa w Krzewacie, a w 1975r., po zmianach administracyjnych, zostało włączone do SKR Kłodawa. W 1979r., na bazie Kółka, utworzono Zakład Usług Mechanizacyjnych.

Z inicjatywy p. Zofii Szymczak, powstaje Koła Gospodyń Wiejskich w Pomarzanach Fabrycznych.

Z inicjatywy KGW w Pomarzanach zawiązał się komitet budowy świetlicy w Pomarzanach na czele z panem Józefem Wotalskim i rozpoczął jego budowę.

W Pomarzanach Fabrycznych z inicjatywy Ireneusza Niewiarowskiego i Grzegorza Siwińskiego, powstaje pierwsze w byłym woj. konińskim koło wiejskie NSZZ RI „Solidarność”, na czele z p. Józefem Wotalskim -przewodniczącym koła.

Z inicjatywy ówczesnego radnego Grzegorza Siwińskiego powstał Komitet Wodociągowania wsi Pomarzany, Dąbrówka i Łubno. Na czele komitetu stanęli państwo Wiesława Olczyk i Stanisław Anielak.

Z inicjatywy ówczesnego radnego Grzegorza Siwińskiego powstały dwa Komitety Telefonizacji Pomarzan. Pracami pierwszego komitetu kierowali panowie Andrzej Krokos i Krzysztof Trzeciak natomiast drugiego p. Piotr Antkiewicz.

We wsi powołano Grupę Odnowy Wsi w składzie: Grzegorz Siwiński-przewodniczący grupy oraz członkowie p. Wiesława Olczyk, Teresa Małecka, Anna Ciesiołkiewicz, Stanisława Sochacka, Robert Bartłomiejczak, Stanisław Anielak, Arkadiusz Antkiewicz, Janusz Andrzejewski i Józef Ułan.